Το Playback Theatre είναι ένα διαδραστικό αυτοσχέδιο είδος θεάτρου όπου το κοινό βλέπει τις ιστορίες του να ζωντανεύουν στη σκηνή. Στο θέατρο αυτό δεν υπάρχει σενάριο. Η παράσταση δημιουργείται στη στιγμή, και το μόνο που χρειάζεται είναι να υπάρχουν τέσσερις ηθοποιοί, ένας μουσικός, ο συντονιστής και φυσικά ένα κοινό. Ο συντονιστής της παράστασης ζεσταίνει το κοινό ώστε να ανοιχτεί και σιγά σιγά να αρχίσει να μοιράζεται ιστορίες από την καθημερινότητά του. Ιστορίες άλλοτε γλυκές, άλλοτε πικρές, άλλοτε πραγματικές και άλλοτε σουρεαλιστικές, φερμένες από τον κόσμο των ονείρων. Ιστορίες που αφορούν τον αφηγητή και που αγγίζουν ξεχωριστά έναν, έναν, όλους όσους είναι παρόντες… άλλους πολύ κι άλλους λιγότερο. Η μία ιστορία οδηγεί στην άλλη, κι έπειτα σε μία άλλη, και σιγά σιγά ξετυλίγεται το νήμα της παράστασης. Ο συντονιστής κάθε φορά δίνει τη θεατρική φόρμα που θα παιχθεί η ιστορία. Οι ηθοποιοί παίζουν την ιστορία καθρεφτίζοντας το συναίσθημα του αφηγητή, και ο μουσικός αυτοσχεδιάζει μουσικά πάνω στην ιστορία, συνοδεύοντας τους ηθοποιούς, ορίζοντας την αρχή και κάποιες φορές το τέλος της δράσης.

Σε μια παράσταση Playback η κάθε ιστορία είναι σημαντική. Η κάθε ιστορία παίρνει νόημα και ο αφηγητής έχει την δυνατότητα να δει μέσα από το αυτό το παίξιμο (Playback) να φωτίζονται πολλές διαφορετικές πτυχές της ιστορίας του. Αυτό το μοίρασμα μέσα από τις ιστορίες μας, καλλιεργεί το αίσθημα της κοινότητας. Έτσι, το Playback Theatre είναι ένας μαγικός τρόπος να μοιραστούμε ιστορίες, να παίξουμε, να γελάσουμε, να νιώσουμε ότι ανήκουμε, να νιώσουμε ότι χωράμε.

 

Το θέατρο Playback έχει τις ρίζες του στο Ψυχόδραμα και το αυτοσχέδιο θέατρο του Moreno, πατέρα του ψυχοδράματος, όπου οι συμμετέχοντες ήταν ταυτόχρονα ηθοποιοί και κοινό και ζωντάνευαν στη "σκηνή" στοιχεία και καταστάσεις από τη ζωή τους. Έπειτα, ο Jonathan Fox, μαθητής του  Moreno, πήρε στοιχεία από το αυτοσχέδιο θέατρο, και μαζί με την σύζυγό του Jo Salas, δημιούργησαν τον πρώτο θίασο Playback το 1975. Από τότε το Playback διαδόθηκε και αναπτύχθηκε σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Το 2003 έφτασε και στην Ελλάδα. Το Playback σήμερα, πέρα από ένα είδος αυτοσχέδιας παράστασης απευθυνόμενης σε ένα ευρύ κοινό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων όπως με ομάδες σε σχολεία, σε ιδρύματα, σε γηροκομεία, σε φυλακές, σε εταιρίες, ως ένα μέσο να ειπωθούν, να ακουστούν ιστορίες και να αποδοθούν με ένα διαφορετικό τρόπο, με στόχο την ενίσχυση της εκάστοτε κοινότητας.

 

Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί «Γιατί Playback»; Τα οφέλη των ανθρώπων που συμμετέχουν σε μια ομάδα Playback είναι πολλαπλά:

 

Ανακαλύπτω το παιδί μέσα μου και του δίνω χώρο να εκφραστεί

Εξασκούμαι στον αυθορμητισμό και στη δημιουργικότητα της στιγμής

Μαθαίνω να εκφράζομαι με όλο μου το σώμα, τη φωνή, και το πρόσωπο

Αναπτύσσω την ικανότητα του να ακούω με προσοχή, χωρίς να κρίνω

Αναπτύσσω την ικανότητα του να ακούω ακόμα και αυτό που δεν λέγεται σε μία ιστορία

Εξασκούμαι στο πώς να αποδίδω συμβολικά αυτό που ακούω

Εξασκούμαι στην ενσυναίσθηση (στο να συναισθάνομαι)

Εξασκούμαι στη συνεργασία, στο να εμπιστεύομαι και στο να σχετίζομαι

Μοιράζομαι τις δικές μου ιστορίες και αποφορτίζομαι από την ένταση της καθημερινότητάς μου

Ακόμα κι αν δεν μοιραστώ κάτι δικό μου νιώθω ότι και οι άλλοι βιώνουν παρόμοιες ιστορίες στη ζωή τους, κι έτσι μοιράζεται το αίσθημα της μοναξιάς μου 

 

Το Playback theatre απευθύνεται σε οποιονδήποτε αγαπάει τις ιστορίες και θέλει να πειραματιστεί και να αναπτύξει τους τρόπους έκφρασής του, χωρίς να χρειάζεται να έχει καμία πρότερη εμπειρία στο θέατρο και στην ηθοποιία. Το Playback είναι ένας τρόπος ύπαρξης μαζί. Είναι ένα μέσο για να ακουστούν ιστορίες, για να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον, για να μοιραστούμε, να συνδεθούμε και να νιώσουμε κοντά ακόμα και με ανθρώπους που συναντάμε πρώτη φορά. Είναι ένας τρόπος για να συναντηθούμε.

 

Βένια Δεληκατερίνη

Σεπτέμβριος 2017